W przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy, pracodawca ma obowiązek wypłaty pracownikowi ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Zaliczenie do wartości ekwiwalentu premii i nagród uznaniowych jest zależne od tego, czy pracownik może żądać ich wypłaty, czy też stanowią tylko jednorazowy incydent płacowy.
Artykuł 172 KP stanowi, że za urlop wypoczynkowy należne jest pracownikowi wynagrodzenie, które uzyskałby, gdyby świadczył pracę w tym czasie. Szczegółowe informacje na temat tego przypadku, znajdujemy w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z tym rozporządzeniem, ustalenie składników wynagrodzenia ma miejsce na podstawie:
• składniki wynagrodzenia o stałej stawce miesięcznej (§15 rozporządzenia),
• składniki, które przysługują pracownikowi za okresy nieprzekraczające 1 miesiąca(§16 ust.1 rozporządzenia),
• składniki, które przysługują pracownikowi za okresy przekraczające 1 miesiąc (§17 ust. 1 rozporządzenia).
O ile w przypadku składników stałych nie pojawiają się wątpliwości, o tyle w przypadku składników okresowych należy wziąć pod uwagę pewne czynniki. Przy wyliczaniu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, uwzględniamy średnią składników za okresy nieprzekraczające 1 miesiąca z ostatnich 3 miesięcy oraz średnią składników przekraczających 1 miesiąc z ostatnich 12 miesięcy poprzedzających moment nabycia prawa do ekwiwalentu.
Zgodnie z treścią rozporządzenia, do wynagrodzenia wpływającego na wysokość ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, należy zaliczyć składniki regularne, wypłacane cyklicznie, które powodują, że tego typu premia nabywa regulaminowy charakter. Inaczej ma się kwestia nagród jednorazowych, wypłacanych za konkretne osiągnięcia. Zgodnie z wyrokiem SN z dnia 20 lipca 2000 r. (I PKN 17/00, OSNP 2002, nr 3, poz. 77), „Premia uznaniowa, która nie ma charakteru roszczeniowego, nie stanowi składnika wynagrodzenia za pracę i nie mieści się w pojęciu wynagrodzenia urlopowego”. Konkludując, oznacza to, że do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop należy zaliczyć tylko premie periodyczne, co do których można uznać, że stanowią stały element wynagrodzenia.