Split payment – od kiedy zmiany?

Planowana nowelizacja w zakresie split payment

Uszczelnienie systemu poboru podatku VAT jest jednym z priorytetów Ministerstwa Finansów. Na występowanie dużej luki w VAT wskazują nie tylko instytucje krajowe i wspólnotowe ale także duże firmy audytorskie. Wskazuje się na powiększającą się do roku 2008 r różnica między VAT teoretycznie należnym (teoretyczne dochody budżetu państwa) a VAT faktycznie pobranym (rzeczywiste wpływy do budżetu). Według Najwyższej Izby kontroli w samym roku 2015 organy kontroli skarbowej wykryły fikcyjne faktury vat na kwotę 81,9 mln zł. Zgodnie z raportem przygotowanym na zlecenie Komisji Europejskiej luka w VAT wynosi ok 10 mld euro. Natomiast według szacunków PwC luka w VAT w 2015 r. wzniosła około 42 mld zł. Szacuje się więc, że w wyniku oszustw i wyłudzeń podatku do budżetu nie trafia od 6 do 8% wpływów z podatku od towarów i usług. Sprawia to, że Polska jest w czołówce Państw Unijnych zaraz po Rumunii, Grecji i Włoszech jeśli chodzi o wysokość luki Vatowskiej.

Do tej pory przeciwdziałanie oszustwom w VAT sprowadzało się przede wszystkim od wprowadzenia mechanizmu odwrotnego obciążenia (ang. reverse chargé). Polega na przerzuceniu obowiązku rozliczenia podatku VAT ze sprzedawcy na nabywcę i obejmuje towary i usługi z tzw branż wrażliwych czyli najbardziej narażonych na wyłudzenia podatku. W 2017 r. w wyniku nowelizacji ustawy po raz kolejny poszerzono katalog towarów i usług objętych tym mechanizmem dodając do niego między innymi usługi branży budowlanej. Lista towarów i usług, w stosunku do których zastosowanie mają zasady odwrotnego obciążenia znajduje się w załączniku nr 11 i 14 do ustawy.

Rozwiązana te okazują się jednak niewystarczające. Zorganizowane grupy przestępcze trudniące się procederem wyłudzeń podatku są zawsze o dwa kroki przed Fiskusem przerzucając się na coraz nowe towary i usługi nieobjęte zakresem odwrotnego obciążenia.

W związku z powyższym Ministerstwo postanowiło wprowadzić całkowicie nowe rozwiązanie, które ma na celu skuteczną poprawę ściągalności podatku – tzw. mechanizm podzielonej płatności (ang. split payment). Minister Rozwoju i Finansów 12 maja 2017 roku opublikował projekt nowelizacji ustawy o VAT zakładający wprowadzenie podzielonej płatności. W tym celu w ustawie ma pojawić się nowy „Rozdział 1A” zawierający przepisy art. od 108a do 108d zatytułowany „Mechanizm podzielonej płatności”

Zasada funkcjonowania całego mechanizmu sprowadza się do tego, że nabywca towarów i usług dokonuje płatności na dwa odrębne rachunki dostawcy. Kwota odpowiadająca wartości netto płacona jest na zwykły rachunek bankowy, natomiast kwota VAT na specjalnie wyodrębnione konto dostawcy, tzw rachunek VAT. jak wskazują przepisy zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności odbywa się przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu, w którym podatnik wskazuje:
a. numer faktury lub faktury korygującej, w związku z którą dokonywana jest płatność
b. numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku
c. kwotę wartości sprzedaży netto
d. kwotę podatku

Wraz ze zmianami w ustawie o VAT projekt zakłada także zmiany w innych ustawach. Istotne są przede wszystkim zmiany w z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz.U. z 2016 r. poz. 1988, 1948,1997 i 2260), gdzie ustawodawca również dodał cały rozdział 3a o tytule Rachunek VAT. Nowe przepisy zakładają, że banki będą zobowiązane do założenia dla podatników VAT odrębnych od rachunków rozliczeniowych rachunków VAT. Rachunki te mają być zakładane bez jakichkolwiek dodatkowych formalności, niejako automatycznie bez podpisywania odrębnej umowy. Otwarcie i prowadzenie rachunku ma być bezpłatne a środki na nim zgromadzone podlegają opodatkowaniu. Na rachunek mogą być wpłacane środki pochodzące wyłącznie z zapłaty odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług płaconej dostawcy towarów lub usługodawcy przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu, lub ze zwrotu podatku od towarów i usług. Środki pochodzące z innych tytułów nie mogą być gromadzone na w/w rachunku.

Posiadacz rachunku (dostawca) ma ograniczone możliwości dysponowania zgromadzonymi na rachunku środkami. Zgodnie bowiem z przepisami Prawa Bankowego środki mogą być wypłacone:
a. wyłącznie w celu dokonania:
  • płatności kwoty podatku od towarów i usług z tytułu nabycia towarów lub usług na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy, przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu
  • zwrotu kwoty podatku od towarów i usług, w przypadkach, upustów i obniżek cen, zwrócenia towarów i opakowań, zwrotu zaliczek, wynikającej z wystawionej przez podatnika faktury korygującej, na rachunek VAT nabywcy towarów lub usług, przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu
  • wpłaty podatku od towarów i usług na rachunek urzędu skarbowego
b. na rachunek VAT posiadacza rachunku VAT prowadzony w innym banku albo spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej
c. na rachunek rozliczeniowy posiadacza rachunku VAT w celu wskazanym w postanowieniu naczelnika urzędu  skarbowego, o którym mowa w art. 108b ust. 1 ustawy o VAT
d. na rachunek wskazany przez naczelnika urzędu skarbowego w przypadku, o którym mowa w:
  • art. 62d ustawy Prawo Bankowe (przypadek zamknięcia rachunku rozliczeniowego)
  • art. 108c ust. Ustawy o VAT

Ministerstwo uzasadnia, że dzięki temu, że dostawca nie otrzymuje całej kwoty brutto od nabywcy na swój rachunek bankowy, nie może tym samym przy przeprowadzaniu transakcji gospodarczych mających na celu wyłudzanie podatku od towarów i usług,  szybko „zniknąć”, zatrzymując dla własnych korzyści VAT należny fiskusowi. Dzięki mechanizmowi podzielonej płatności organy podatkowe będą mogły monitorować i blokować środki na rachunkach VAT, eliminując ryzyko znikania podatników wraz z zapłaconym im przez kontrahentów, a nieodprowadzonym podatkiem VAT. Mechanizm ten z założenia utrudnia, lub wręcz uniemożliwia, powstawanie nadużyć już na etapie samej transakcji. Jednocześnie zapewni lepszą transparentność rozliczeń VAT-owskich i utrudni wyprowadzanie pieniędzy za granicę.

Na chwilę obecną proponowane rozwiązanie jest dla podatników opcją dobrowolną. Większą decyzyjność w tym zakresie przyznaje się nabywcy towarów i usług, gdyż to on zdecyduje czy skorzystać z danego sposobu płatności czy nie, a jego wybór będzie rodził określone konsekwencje zarówno dla niego jak i dla dostawcy towarów i usług. Ministerstwo zachęca podatników do dobrowolnego stosowania metody poprzez system zachęt, który znalazł się w art. 108 d. Przewiduje on, że w przypadku podatników, którzy będą stosować metodę podzielonej płatności nie będą miały zastosowania przepisy o odpowiedzialności solidarnej , zawarte w dziale Xa oraz nie będę miały zastosowania regulacje związane ze stosowaniem sankcji, określonych w art. 112 b i 112 c ustawy o vat. Projekt zakłada także rezygnację ze stosowania art. b Ordynacji podatkowej.  Dodatkowo Ministerstwo zachęca podatników do wcześniejszego regulowania zobowiązania podatkowego z rachunku VAT, proponując jego zmniejszenie o kwotę obliczoną wg stosownego wzoru z art. 108e projektu. Ponadto, w przypadku zwrotu VAT naliczonego na rachunek VAT, zwrot taki będzie dokonany w przyspieszonym terminie.

Pomimo pewnych zalet proponowanego rozwiązania pojawiają się także pewne wątpliwości. Przede wszystkim zastosowanie się do metody podzielonej płatności oznacza w praktyce całkowite wyeliminowanie rozliczeń pomiędzy kontrahentami w inne postaci niż przelew bankowy. Wprawdzie obrót gotówkowy został już w znacznej mierze ograniczony poprzez zmiany w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej do kwoty 15 tys zł, to pozostają jeszcze inne formy płatności takie jak kompensata czy płatność kartami debetowymi lub kredytowymi.

Korzystanie z metody podzielonej płatności będzie wiązało się także z większym nakładem pracy oraz podwyższonymi kosztami, dwukrotnie zwiększy się bowiem ilość dokonywanych przelewów bankowych. Czas pokaże czy podatnicy będą zainteresowani propozycją złożona przez Fiskusa.

Radosław Żuk
Prezes Zarządu, Doradca Podatkowy
Kancelaria Podatkowa ADN

Już dziś przygotuj się na zmiany w 2018!
Split payment »


Kancelaria Podatkowa ADN  oferuje rozwiązania prawno-podatkowe, które sprawdzają się w praktyce i pomagają efektywniej prowadzić biznes.
Zaufaj specjalistom! Zapewniamy pomoc prawną w każdej sytuacji! › www.adn.pl