Według planów Ministerstwa Finansów od 1 stycznia 2017 r. polska skarbówka miałaby zacząć działać w skonsolidowanej instytucji pod nazwą Krajowa Administracja Skarbowa (KAS). Miałaby ją tworzyć obecna administracja podatkowa i celna posiadającą strukturę rozproszoną, skupioną obecnie w trzech funkcjonujących niezależnie od siebie pionach:
1) administracji podatkowej: izby skarbowe oraz urzędy skarbowe
2) Służbie Celnej: izby celne, urzędy celne
3) kontroli skarbowej: urzędy kontroli skarbowej

Warto zwrócić uwagę, że w miejsce dotychczasowych organów powołano by:
1) Szefa Krajowej Administracji Skarbowej
2) Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
3) Dyrektorów izb administracji skarbowej
4) Naczelników urzędów administracji skarbowej
5) Naczelników urzędów celno-skarbowych

Minister właściwy do spraw finansów publicznych zachowałby natomiast swoją obecną pozycję i rolę. Ponadto do jego obowiązków należałoby określanie czteroletnich kierunków działań i rozwoju KAS.

› Wady obecnego systemu administracji skarbowej

Obecnie podnosi się, że wykonywane zadania przez rozbitą administrację nie są realizowane w sposób spójny i jednolity, a także marnowany jest potencjał obecnej kadry pracującej w administracji podatkowej i celnej. Nowa ustawa ma znacząco polepszyć funkcjonowanie administracji podatkowej i celnej jednocześnie ograniczając generowane koszty.

W obowiązującym stanie prawnym funkcjonują przepisy, które w odmienny sposób regulują kwestie kontroli przeprowadzanych przez organy kontroli skarbowej, organy podatkowe oraz organy celne. Takie rozwiązanie powoduje, że podatnicy podlegają różnym reżimom kontrolnym, zarówno prowadzonym na podstawie ustawy o kontroli skarbowej, Ordynacji podatkowej oraz kontroli prowadzonej przez organy celne. Równoczesne funkcjonowanie kilku tożsamych postępowań kontrolnych wobec podatników sprzyja powstawaniu istotnych różnic proceduralnych, które wpływają na prawa i obowiązki podatników. Zmiana miałaby polegać na tym, że przepisy zostałyby skonsolidowane.

› Cele wprowadzanych zmian

Głównymi celami ustawy o KAS jest:
1) ograniczenie skali oszustw podatkowych;
2) zwiększenie skuteczności poboru należności podatkowych i celnych;
3) zwiększenie poziomu dobrowolności wypełniania obowiązków podatkowych;
4) wzrost jakości obsługi;
5)  obniżenie kosztów funkcjonowania administracji, w tym zmniejszenie liczy pracowników o około 10-15%.

Dodatkowo zakłada się zastąpienie dwuinstancyjnego postępowania podatkowego, jednoinstancyjnym postępowaniem, które zakończone zostałoby decyzją zaskarżalną do sądu administracyjnego (Wojewódzki Sąd Administracyjny, a następnie Naczelny Sąd Administracyjny). Warto zwrócić uwagę, że obecny system przewiduje dwie instancje administracyjne, a następnie dwie sądownicze.

Zmieniona struktura miałaby się składać z jednolitych – zarówno na poziomie lokalnym, jak i regionalnym – jednostek administracji skarbowej.
Zgodnie z projektem ustawy przestawione rozwiązania pozwolą Ministrowi Finansów na ukształtowanie w taki sposób relacji pomiędzy podległymi jednostkami, aby wypełnione zostały w całości zadania wynikające z Konstytucji oraz poszczególnych ustaw w zakresie poboru danin publicznych oraz zapewnienia bezpieczeństwa finansowego.

› Główne założenia projektu

W projekcie ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej proponuje się m. in. uregulowanie następujących kwestii:
1) zagadnień ogólnych, w tym zadań KAS, zasad współpracy oraz wymiany informacji z innymi organami, określenia strategii działania KAS;  
2) organów KAS, w tym zadań poszczególnych organów KAS oraz ich właściwości, zasad ich powoływania;
3) jednostek organizacyjnych KAS, w tym określania ich siedzib i organizacji;
4) służby w KAS w tym praw i obowiązków urzędników skarbowych, przebiegu służby, stanowisk i stopni służbowych urzędników skarbowych oraz ich uposażeń i innych świadczeń pieniężnych, rozpatrywania sporów o roszczenia urzędników skarbowych ze stosunku służbowego, odpowiedzialności dyscyplinarnej.

Rozwiązania zaproponowane w nowej ustawie mają na celu zorganizowanie sprawnego aparatu wykonawczego odpowiedzialnego za wymiar, pobór i kontrolę danin publicznych oraz zapewnienie bezpieczeństwa finansowego Skarbu Państwa.

Zgodnie z projektem ustawy zakłada się, iż w ramach resortu finansów zostanie wprowadzony system interoperatywności podległych służb, co oznacza konsolidację w ramach współpracy wszystkich służb podległych Ministrowi Finansów – tj. administracji podatkowej, Służby Celnej i urzędów kontroli skarbowej w jedną organizację celno-skarbową. Wprowadzenie projektowanej zmiany modelu służb celno-skarbowych ma na celu zredukowanie kosztów funkcjonowania podległych Ministrowi Finansów służb w stosunku do wartości pobieranych przez te służby dochodów budżetowych oraz spowoduje większą efektywność w kontrybucji danin publicznych.

Nastąpi także uregulowanie procedur kontrolnych stosowanych przez organy podporządkowane ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych. W tym zakresie projektowana regulacja ma na celu wzmocnienie pozycji tych organów w toku kontroli, poprzez rozszerzenie ich uprawnień oraz wyposażanie ich w lepsze niż dotychczas narzędzia prawne, niezbędne do sprawnej kontroli wymiaru i wykonania zobowiązań podatkowych. Ustalenie jednolitych procedur kontroli spowoduje, że podmioty kontrolowane przez różne organy kontrolne, poddawane będą jednakowym obowiązkom oraz będą dysponowały jednakowymi uprawnieniami, co wprowadzi poczucie bezpieczeństwa i zaufania do państwa.

Projektowana regulacja zakłada, że prowadzenie kontroli będzie odbywało się w sposób kompetentny, efektywny i przejrzysty. Przyjęcie proponowanych rozwiązań pozwoli ponadto na funkcjonowanie w systemie prawnym odrębnych procedur dla podatników wywiązujących się ze swoich obowiązków tj. postępowania sprawdzającego oraz bardziej rygorystycznych zasad tj. kontroli celno-skarbowej, wymierzonych w oszustwa i przestępczość podatkową.

› Termin wprowadzenia zmian

Obecnie prace nad ustawą zostały zawieszone na czas wakacji i zostaną wznowione w wrześniu. Czas ten ma zostać poświęcony na analizę powyższych zagadnień. Nowe przepisy miałyby wejść w życie 1 stycznia 2017 roku.

Doradca podatkowy, prawnik
Wykładowca Akademii Biznesu MDDP