Opłata reprograficzna ma zapewnić twórcom oraz uprawnionym z praw pokrewnych godziwą rekompensatę z tytułu potencjalnej straty, jaką mogliby ponieść w związku z kopiowaniem utworów chronionych prawem autorskim przez osoby fizyczne.

Obowiązek jej odprowadzania ciąży między innymi na importerach i producentach sprzętów umożliwiających wykonywanie kopii. Maksymalna wysokość opłaty została ustawowo określona na 3% ceny sprzedaży urządzeń kopiujących.

Jeszcze do niedawna kwestią sporną było to czy opłaty uiszczane na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania przez podmioty zobowiązane, stanowią wynagrodzenie za świadczoną usługę i w związku z tym podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, czy też nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Zasadnicze znaczenie w tej kwestii miał wydany w dniu 18 stycznia 2017 r. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) w sprawie C-37/16 SAWP, w którym stwierdzono, że „Dyrektywę Rady 20061112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, zmienioną dyrektywą Rady 2010/45/UE z dnia 13 lipca 201 O r., należy interpretować w ten sposób, że podmioty praw do zwielokrotniania nie świadczą usług w rozumieniu tej dyrektywy na rzecz producentów i importerów czystych nośników oraz urządzeń do utrwalania i zwielokrotniania, od których organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi pobierają na rzecz tych podmiotów, ale we własnym imieniu, opłaty od sprzedaży tych urządzeń i nośników.

W wyroku tym TSUE stwierdził, że (pkt 27-31): „W niniejszym wypadku, w pierwszej kolejności, nie wydaje się, aby istniał stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych pomiędzy, z jednej strony, podmiotami praw do zwielokrotniania lub ewentualnie organizacji zbiorowego zarządzania takimi prawami, a z drugiej strony, producentami i importerami czystych nośników i urządzeń do utrwalania i zwielokrotniania.”

Obowiązek uiszczania opłat takich jak będące przedmiotem postępowania głównego został bowiem nałożony na tych producentów i importerów na podstawie prawa krajowego, które określa też wysokość tych opłat.

W drugiej kolejności, obowiązku uiszczania opłat przez producentów i importerów czystych nośników oraz urządzeń do utrwalania i zwielokrotniania nie można uważać za wynikający ze świadczenia usługi, wobec której stanowiłby on bezpośrednie świadczenie wzajemne.
Z postanowienia odsyłającego wynika bowiem, że opłaty takie jak będące przedmiotem postępowania głównego mają na celu finansowanie godziwej rekompensaty na rzecz podmiotów praw do zwielokrotniania. Godziwa rekompensata nie stanowi tymczasem bezpośredniego świadczenia wzajemnego względem jakiegokolwiek świadczenia, ponieważ jest związana ze szkodą wynikającą dla tych podmiotów ze zwielokrotniania ich chronionych utworów, dokonanego bez ich zgody (zob. podobnie wyrok z dnia 21 października 2010 r., Padawan, C-467108, EU:C:2010:620, pkt 40).

W konsekwencji transakcji takiej jak będąca przedmiotem postępowania głównego nie można uważać za dokonaną odpłatnie w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. c) dyrektywy VAT.”

Interpretacja ogólna Ministra Finansów z 12 października 2018 r.

W dniu 12 października 2018 roku Minister Finansów wydał interpretację ogólną nr PT3.8101.2.2018 w sprawie traktowania w świetle ustawy o podatku od towarów i usług opłat reprograficznych uiszczanych na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania oraz skutków wyroku TSUE w sprawie C-37/16 w zakresie uprzedniego rozliczenia podatku.

Minister Finansów stwierdził, biorąc pod uwagę rozważania zawarte w wyroku TSUE w sprawie C-37/16 SAWP oraz w świetle zaprezentowanego tam stanowiska, że na gruncie przepisów art. 5 ust. 1 pkt 1, art 8 ust 1 i ust 2a ustawy o VAT opłaty uiszczane na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania:
1) przez producentów i importerów: magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń, kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych oraz czystych nośników, stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych;

2) przez posiadaczy urządzeń reprograficznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich, stosownie do art. 201 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych

– nie stanowią wynagrodzenia za świadczone usługi na rzecz wskazanych podmiotów i tym samym nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zatem kwoty wypłacone przez organizacje zbiorowego zarządzania podmiotom uprawnionym na podstawie art. 20 ust. 2-4 oraz art. 20 ust. 1 zd. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie stanowią odpowiednio wynagrodzenia za świadczone przez te podmioty usługi i tym samym nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Organizacje zbiorowego zarządzania nie wystawiają zatem faktur na rzecz podmiotów zobowiązanych, o których mowa w art. 20 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z tytułu uiszczenia przez te podmioty ww. opłat.

Konsekwencje interpretacji ogólnej

Przedmiotowa interpretacja wskazuje również na możliwość skorygowania błędnie dokonanych rozliczeń. Należy w takim przypadku wystawić faktury korygujące i dokonać korekty deklaracji VAT. Organizacja zbiorowego zarządzania dokonując korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego powinna dokonać również stosownej korekty podatku naliczonego uprzednio odliczonego od podatku należnego.

W przypadku zaś, gdy organizacja zbiorowego zarządzania, która opodatkowała podatkiem VAT opłaty i rozliczyła podatek należny z tego tytułu, dokumentując pobór tych opłat fakturą, zrezygnuje z dokonywania korekty rozliczeń w związku z wyrokiem TSUE, faktury te nie są uznawane za faktury, o których mowa w art. 108 ust. 1 ustawy o VAT.

Marcin Borkowski
Senior Associate
Kancelaria Podatkowa ADN

Wychodząc naprzeciw aktualnym problemom, z którymi spotykają się podatnicy branży medialnej w Polsce, Kancelaria ADN Podatki oferuje wsparcie w zakresie korygowania błędnie dokonanych rozliczeń podatkowych w zakresie opłat reprograficznych. Kancelaria Podatkowa ADN w trybie ekspresowym oferuje kompleksową usługę weryfikacyjną.

Eksperci ADN sporządzą dla Państwa ocenę prawidłowości rozliczeń podatkowych oraz wskażą prawidłowy sposób opodatkowania w obecnie obowiązującym stanie prawnym. W przypadku zidentyfikowania jakiegokolwiek zakresu nieprawidłowości istnieje możliwość rozszerzenia współpracy ze strony Kancelarii.

Pytania prosimy kierować do:
✉ Marcin Borkowski → marcin.borkowski@adnpodatki.pl
✉ Joanna Szlęzak-Matusewicz → joanna.matusewicz@adnpodatki.pl
⇒ www.adnpodatki.pl