Wyłudzenie VAT ,,na paragon” – analiza nielegalnej optymalizacji
Pusta faktura jako dokument niedokumentujący rzeczywistego zdarzenia gospodarczego w sposób oczywisty generuje negatywne konsekwencje zarówno natury finansowej jak i karnej. W ostatnim czasie pojawiły się informacje ze strony MF, przestrzegające przed braniem udziału w procederze wyłudzania VAT ,,na paragon” – coraz częstszą w ostatnich miesiącach nieuczciwą praktyką części przedsiębiorców.
Na czym polega wyłudzenie VAT ,,na paragon”?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami UoVAT transakcje realizowane z osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej dokumentowane są przy użyciu kasy rejestrującej, zatem na podstawie paragonu (art. 111 ust. 1 oraz art. 111 ust. 3a pkt 1 UoVAT). Jednocześnie, wskazać należy, iż w przypadku otrzymania żądania, przedsiębiorca jest zobowiązany do wystawienia i wydania klientowi faktury (art. 106b ust. 3 pkt 1). W takim przypadku do egzemplarza (nie kopii!) faktury pozostającej w dokumentacji sprzedawcy dołączany jest paragon zgodnie z art. 106h ust. 1 UoVAT.
Metoda wyłudzenia VAT ,,na paragon” polega na nieuprawnionym wykorzystaniu paragonów, które nie zostały wydane klientom lub nie zostały przez nich odebrane. Przedmiotowe paragony, skwapliwie gromadzone (nie bezinteresownie!) przez nieuczciwych pracowników odpowiedzialnych za obsługę kas rejestrujących zostają dołączone do faktur VAT, wobec których nigdy nie padło żądanie ich wystawienia przez uprawnionych klientów.
W ten sposób, oczywiście na fakturach VAT sprzedażowych wskazywane są dane nieuczciwych przedsiębiorców, którzy wykorzystują zawyżoną nieprawidłowo kwotę podatku VAT naliczonego do obniżenia kwoty podatku VAT należnego.
Informacje o takich nieuczciwych praktykach realizowanych w ostatnich miesiącach dotyczą zwłaszcza transakcji zakupu paliw na stacjach, gdzie często w pośpiechu klienci nie pobierają należnego im paragonu.
W sposób oczywisty należy podkreślić, iż taki proceder jest sprzeczny z prawem i wiąże się z negatywnymi konsekwencjami zarówno dla wystawcy jak i odbiorcy nierzeczywistej faktury VAT.
Konsekwencje związane z pustą fakturą
W tym miejscu należy rozpatrzyć konsekwencje związane z wystawieniem tzw. pustej faktury tj. faktury niedokumentującej rzeczywistego zdarzenia gospodarczego (faktura została wystawiona na rzecz innego podmiotu niż rzeczywisty), zarówno po stronie wystawcy jak i ,,nabywcy” – podmiotu posługującego się fakturą celem nielegalnej optymalizacji.
• Skutki dla wystawcy
Podstawową konsekwencją dla wystawcy pustej faktury jest konieczność odprowadzenia podatku VAT naliczonego, który został wykazany w tej przedmiotowej fakturze do urzędu skarbowego. Powyższe wynika z dyspozycji art. 108 ust. 1 UoVAT, który stanowi, iż w przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty. W wykrytej procedurze wyłudzenia to niejedyna płatność VAT naliczonego po stronie nieuczciwego sprzedawcy – nie można zapominać także o konieczności rozliczenia się z podatku VAT z tytułu udokumentowanej paragonem transakcji sprzedaży.
Mając na uwadze powyższe, należy wskazać, iż sprzedawca, na skutek nieuczciwego działania (uwaga – może to być oddolne działanie wyłącznie pracownika) jest zobowiązana do zapłaty dwukrotnie kwoty VAT od jednej transakcji, naturalnie wraz z należnymi odsetkami za zwłokę.
• Skutki dla ,,sztucznego” odbiorcy
Nieuczciwemu przedsiębiorcy, na którego wystawiono fakturę VAT w procedurze wyłudzenia ,,na paragon”, nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego na pustej fakturze. Powyższe wynika z dyspozycji art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. a UoVAT, zgodnie z którym nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności.
W tym miejscu należy podkreślić, iż w przypadku, gdy przedsiębiorca dokona obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktury niedokumentującej rzeczywistego zdarzenia gospodarczego, zastosowanie w wyniku zmian od dnia 1 stycznia 2017 r. znajduje dodatkowa sankcja finansowa w wysokości 100 % kwoty zawyżenia podatku naliczonego. Sankcja ta, została wprowadzona do 112c UoVAT, który stanowi, iż w zakresie, w jakim w przypadkach, o których mowa w art. 112b ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 pkt 1 UoVAT, odpowiednio zaniżona kwota zobowiązania podatkowego, zawyżona kwota zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego, zawyżona kwota różnicy podatku do obniżenia kwoty podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe, lub wykazanie kwoty zwrotu różnicy podatku lub kwoty zwrotu podatku naliczonego, lub kwoty różnicy podatku do obniżenia za następne okresy rozliczeniowe, w miejsce wykazania kwoty zobowiązania podatkowego podlegającego wpłacie na rachunek urzędu skarbowego, wynikają w całości lub w części z obniżenia kwoty podatku należnego o kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur, które:
1) zostały wystawione przez podmiot nieistniejący,
2) stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności,
3) podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,
4) potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i art. 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności
– wysokość dodatkowego zobowiązania podatkowego w części dotyczącej podatku naliczonego wynikającego z powyższych faktur wynosi 100%.
Konsekwentnie, nieuczciwy podatnik realizujący wyłudzenie VAT ,,na paragon” dokonując odliczenia VAT od pustej faktury jest zobowiązany do dwukrotnego poniesienia negatywnego skutku finansowego nielegalnej optymalizacji – raz zwrotu nieprawidłowo odliczonej kwoty podatku VAT, dwa – zapłaty stawki sankcyjnej w wysokości 100 % kwoty nielegalnego zaniżenia.
Celem pełnego rozpatrzenia przedmiotowego problemu, należy zwrócić uwagę, iż pusta faktura nie może zostać uwzględniona również w kosztach uzyskania przychodów. Powyższe wynika z faktu, iż wydatek jest uznawany za koszt uzyskania przychodu tylko w przypadku, gdy obejmuje rzeczywiste transakcje dokonane między sprzedawcą i nabywcą – wskazanymi na fakturze.
• Sankcje na gruncie KKS
Zgodnie z art. 62 § 2 i § 2a KKS, wystawianie faktury w sposób nierzetelny oraz posługiwanie się takim dokumentem, karane jest karą grzywny nawet do 720 stawek dziennych (stawka dzienna w 2017 r. może wynieść od 66,66 do 26.664,00 PLN) albo karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od roku, albo obu tym karom łącznie.
Wskazać należy, iż odpowiedzialności na gruncie KKS nie podlegają wyłącznie sprawcy przestępstwa skarbowego, ale również współsprawcy i podżegacze do popełnienia tego czyny, zatem katalog osób odpowiedzialnych jest bardzo szeroki (odpowiedzialność może zatem objąć
nawet członków zarządu lub głównych księgowych przedsiębiorstw wystawiających puste faktury – jako podstawa wskazywana jest np. wina w nadzorze, która prowadzi do umożliwienia realizacji opisanego procederu).
Wnioski
W sposób oczywisty należy jeszcze raz podkreślić, iż przedstawiony proceder jest sprzeczny z prawem i wiąże się z negatywnymi konsekwencjami zarówno dla wystawcy jak i odbiorcy nierzeczywistej faktury VAT.
Rozpatrywaną sytuację komplikuje jednak kwestia odpowiedzialności nieświadomego działań nieuczciwego pracownika pracodawcy – który jako podatnik ponosi sankcje natury finansowej, a dodatkowo z uwagi na nieprowadzenie odpowiednich mechanizmów do nadzoru możliwe jest rozszerzone ukaranie na gruncie KKS najwyżej stojących w hierarchii osób.
Mateusz Cedro
Senior Associate
Kancelaria Podatkowa ADN
Kancelaria Podatkowa ADN zapewnia kompleksową pomoc prawno – podatkową, w tym pomoc w wprowadzeniu odpowiednich mechanizmów i struktur ograniczających odpowiedzialność przed zarzutem braku należytego nadzoru na gruncie KKS.
Serdecznie zapraszamy › www.adnpodatki.pl