Wszystkim mogło się wydawać, że skoro w 2014 r. dokonano tak wielu zmian w zakresie rozliczania podatku VAT, to przynajmniej przez kilka najbliższych lat podatnicy będą mogli odpocząć od nowelizacji przepisów dotyczących VAT. Niestety nic bardziej mylnego. Otóż, począwszy od 1 stycznia 2015 r. ustawodawca przyszykował kolejny pakiet zmian ustawy o podatku od towarów i usług. Niektóre z tych przepisów już zostały uchwalone, a inne czekają na zakończenie procesu legislacyjnego.
Wśród najważniejszych z nowelizowanych zagadnień należałoby wymienić poszerzenie katalogu towarów objętych samonaliczeniem VAT, zmianę odliczania VAT przez tzw. proporcję sprzedaży, likwidację zwolnienia z opodatkowania usług świadczonych w związku z usługami finansowo-ubezpieczeniowymi, czy też zmiany w przedmiocie ulgi na złe długi.
Samonaliczenie VAT po nowemu
W celu zapobiegania wyłudzeniom podatku VAT polski ustawodawca wprowadził od 1 kwietnia 2011 r. mechanizm samonaliczenia VAT, który mówiąc ogólnie polega na tym, że VAT jest wykazywany nie przez sprzedającego, a nabywcę. Niestety polscy podatnicy nie mają szczęścia do przepisów odnoszących się do samonaliczenia VAT, gdyż w ciągu krótkiego czasu od wprowadzenia tego sposobu rozliczania VAT doszło już do kilku poważnych zmian (1 lipca 2011 r. oraz 1 listopada 2013 r.). Nie inaczej będzie od 1 stycznia 2015 r., gdyż katalog towarów objętych samonaliczeniem VAT zostanie poszerzony m. in. o dostawy złota w postaci surowca lub półproduktu oraz dostaw złota inwestycyjnego, jak również towarów z kategorii elektroniki (np. telefony komórkowe).
Niewątpliwie poszerzenie katalogu towarów objętych samonaliczeniem ma wpłynąć na uszczelnienie systemu podatkowego. Jednakże kolejna zmiana odnosząca się do mechanizmu reverse chargé ma na celu wyeliminowanie przypadków, w których ryzyko nadużyć podatkowych praktycznie nie istnieje, gdyż kwoty obrotu są niewielkie. Ustawodawca zamierza bowiem wprowadzić limit dotyczących stosowania tegoż mechanizmu. Co więcej limit będzie dzienny i znajdzie zastosowanie odnośnie jednego nabywcy. Otóż dostawa dokonana na rzecz jednego nabywcy będzie wymagała zastosowania samonaliczenia VAT przez nabywcę, o ile zostanie przekroczona kwota 20 000 złotych dotycząca dostawy dokonanej w danym dniu. Jednocześnie, żeby stosować mechanizm samonaliczenia będzie konieczne, aby nabywca był zarejestrowany jako czynny podatnik VAT. Natomiast w chwili obecnej nabywca nie musi być czynnym podatnikiem VAT.
Zmiany odnośnie zwolnień z opodatkowania
Kolejną zmianą jest uchylenie art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, który to przepis przewiduje zwolnienie dla usług stanowiących element zwolnionej od podatku usługi finansowej lub ubezpieczeniowej, wymienionej w art. 43 ust. 1 pkt 7 oraz 37-41 ustawy, stanowiących odrębną całość oraz będących właściwymi i niezbędnymi do świadczenia usługi zwolnionej. Tym samym od 1 stycznia 2015 r. ze zwolnienia nie będą mogły korzystać czynności będące elementem usług pośrednictwa w świadczeniu usług finansowych i ubezpieczeniowych w zakresie transakcji dotyczących walut, transakcji ubezpieczeniowych, udzielania kredytów i pożyczek, gwarancji i wszelkich zabezpieczeń finansowych, transakcji w zakresie depozytów, płatności, transferów pieniężnych, instrumentów finansowych, udziałów w podmiotach posiadających osobowość prawną. Opisywana zmiana wpłynie przede wszystkim na zwiększenie kosztów świadczenia usług finansowo-ubezpieczeniowych, gdyż podmioty nabywające usługi niezbędne do wykonania swoich usług zwolnionych otrzymywały dotychczas faktury ze zwolnieniem z opodatkowania. Natomiast po nowelizacji świadczenie tego rodzaju usług będzie opodatkowane VAT, a zatem podmiot nabywające te usługi na cele swojej działalności zwolnionej nie będzie mógł dokonać odliczenia VAT. Finalnie ciężar kosztu VAT poniesie konsument, gdyż z pewnością banki oraz ubezpieczyciele przeniosą koszt nieodliczalnego VAT na ich klientów.
Jako przykład ilustrujący wskazaną zmianę w przepisach można podać świadczenie usług likwidacji szkody, które to usługi stanowią częstokroć usługi odrębne od samej usługi ubezpieczeniowej, ale z racji tego, że są niezbędne do jej wykonania podlegają obecnie zwolnieniu z VAT. Od 1 stycznia 2015 r. przedmiotowe usługi będą opodatkowane VAT według stawki podstawowej.
Wykładowca MDDP Akademii Biznesu
Prawnik, partner w spółce doradztwa podatkowego