Dnia 13 maja 2016 roku sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Prezydent podpisał omawianą ustawę dnia 7 czerwca 2016 r., przepisy ustawy zostały już opublikowane w Dzienniku Ustaw, a sama klauzula ma wejść w życie dnia 15 lipca 2016 r. W myśl ustawy zmieniającej do Ordynacji podatkowej ma zostać dodany Dział IIIA zatytułowany „przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania”. Dział ten wprowadza do polskiego systemu podatkowego klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania. W świetle art. 119a § 1, czynność, która dokonana została w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, nie będzie skutkować osiągnięciem takiej korzyści w sytuacji, w której sposób działania był sztuczny. Organy podatkowe zostaną uzbrojone w możliwość oceniania skutków podatkowych czynności, w przypadku stwierdzenia sztuczności takiej czynności przynoszącej korzyść podatkową organy będą miały możliwość określenia jej na podstawie takiego stanu rzeczy, jaki mógłby zaistnieć, gdyby dokonana została czynność odpowiednia.

Jak rozumieć treść klauzuli?

Za czynność odpowiednią uznaje się czynność, którą podmiot w danych okolicznościach mógłby dokonać gdyby działał rozsądnie i kierował się celem innym niż osiągnięcie korzyści podatkowej.

Przez sztuczny sposób działania rozumie się, w myśl ustawy, taki sposób działania, który nie zostałby zastosowany przez podmiot działający rozsądnie i kierujący się zgodnymi z prawem celami innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej. W ustawie zawarte zostały przesłanki, które organ będzie brać w szczególności przy ocenie sztuczności działania, są to m. in:
• Nieuzasadnione dzielenie operacji.
• Angażowanie podmiotów pośredniczących pomimo braku uzasadnienia ekonomicznego bądź gospodarczego.
• Elementy zmierzające do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed dokonaniem czynności
• Elementy wzajemnie się znoszące lub kompensujące
• Ryzyko ekonomiczne lub gospodarcze przewyższające spodziewane korzyści inne niż podatkowe – odnosi się to do sytuacji, w której rozsądnie działający podmiot nie wybrałby takiego sposobu działania.

Przez pojęcie korzyści podatkowej, rozumie się sytuacje, w której:
• Niepowstanie zobowiązania podatkowego, odsunięcie w czasie zobowiązania podatkowego bądź obniżenie jego wysokości albo powstanie lub zawyżenie straty podatkowej
• Powstanie nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku bądź podwyższenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku.

Organ podatkowy będzie zobowiązany do wykazania podatnikowi, że korzyści podatkowe uzyskane przez sztuczne konstrukcje prawne stanowią podstawę do zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, oznacza to że ciężar dowodu spoczywać będzie na organie.

Rola jaką ma spełniać klauzula jest prewencyjna, poprzez fakt, iż unikanie opodatkowania wiązać się będzie z pewnym ryzykiem utraty korzyści podatkowej.

Kiedy klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania nie będzie miała zastosowania?

Zgodnie z wprowadzonymi przepisami klauzula nie znajdzie zastosowania do działań mających na celu osiągnięcie korzyści podatkowej, gdy korzyść lub suma korzyści nie przekroczy 100 000 PLN. Klauzula nie będzie także stosowana gdy podmiot uzyskał opinię zabezpieczającą w zakresie konkretnego działania, bądź gdy wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej, takiego podmiotu, nie został załatwiony w terminie, w zakresie objętym wnioskiem. Klauzuli o unikaniu opodatkowania nie będzie się też stosować do podatku od towarów u usług oraz do opłat i nieopodatkowanych należności budżetowych.

Postępowanie podatkowe w sprawach unikania opodatkowania

Gdy organ wskaże, że czynność dokonana zostanie wyłącznie w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, wówczas skutki podatkowe dla podmiotu będą rozpatrywane tak, jakby czynność taka nie miała miejsca. Minister Finansów jest organem uprawnionym do wszczęcia postępowania podatkowego lub przejęcia do dalszego prowadzenia toczącego się postępowania podatkowego lub postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej. Klauzula będzie stosowana przez wydanie decyzji ustalającej lub określającej prawidłową wysokość zobowiązania podatkowego za dany rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy albo w innej decyzji wymiarowej.

Ważną informacją jest to, że podatnikowi przysługiwać będzie prawo do skorygowania deklaracji podatkowej w przypadku wszczęcia postępowania w sprawie zastosowania klauzuli przed wydaniem decyzji przez organ pierwszej instancji.

Rada do Spraw Unikania Opodatkowania

Ustawa zmieniająca przewiduje powołanie niezależnego od administracji podatkowej, opiniodawczego panelu eksperckiego, zwanego Radą do Spraw Unikania Opodatkowania, która stanowić będzie kolegialny ekspercki organ w sprawach indywidualnych. O opinię Rady zawnioskować będzie mógł zarówno Minister Finansów w toku postępowania o zastosowanie klauzuli, jak i podatnik w przypadku odwołania się od decyzji MF w sprawie zastosowania klauzuli.

Opinie zabezpieczające

Osoba zainteresowana może wystąpić do Ministra Finansów o wydanie opinii zabezpieczającej, gdy występuje kilka podmiotów zainteresowanych, mogą one wystąpić z wnioskiem wspólnym. Wniosek ten może dotyczyć czynności planowanej, rozpoczętej a także dokonanej. Gdy przedstawione we wniosku o opinię zabezpieczającą okoliczności wskazują, że art. 119a OP nie znajdzie zastosowania do czynności, MF wydaje opinię zabezpieczającą. Od opinii zabezpieczającej stronie przysługuje prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego. Opinia ta zostaje wydana w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania wniosku przez MF. Złożenie wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej podlega opłacie w wysokości 20 000 PLN.

Doradca podatkowy, prawnik
Wykładowca Akademii Biznesu MDDP

Już dziś przygotuj się na zmiany!
Podatki 2016 i 2017 »