Stanowisko organów podatkowych i sądów administracyjnych w zakresie opodatkowania obrotu Bitcoinem
Popularność kryptowalut oraz liczba ich posiadaczy ciągle rośnie. Niewątpliwie jest to zasługą niesamowitego wzrostu wartości, która w przypadku Bitcoina ustanawia kolejne rekordy. Bitcoinem można nie tylko płacić za towary i usługi w punktach, które przyjmują rozliczenia w tej walucie ale także dokonywać jego zakupu w celach inwestycyjnych oraz handlowych uzyskując przychody z handlu tą kryptpwalutą. W ostatnim komunikacie opublikowanym na stronie Ministerstwa Finansów zatytułowanym „Uwaga na kryptowaluty” resort ostrzega przed ryzykiem inwestowania w waluty wirtualne takie jak Bitcoin, litecoin czy ether. Polskie przepisy podatkowe nie zawierają żadnych bezpośrednich odniesień dotyczących kryptowalut, w związku z czym handel nimi może rodzić nie tylko ryzyko inwestycyjne związane z utratą kapitału ale także ryzyko podatkowe związane z błędnym rozliczeniem obrotu wirtualną walutą. W kilku słowach postaram się zaprezentować aktualne stanowisko organów podatkowych i sądów administracyjnych związane z obrotem tymi instrumentami finansowymi.
Bitcoin w podatku VAT
Jeszcze do niedawna organy podatkowe twierdziły, że obrót kryptowalutą to usługa elektroniczna, która podlega opodatkowaniu podatkiem VAT według stawki podstawowej 23%. Podejście to zmieniło się za sprawą wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 22 października 2015 r. w sprawie C-264/14 Skatteverket przeciwko Davidowi Hedqvistowi. Skarżący planowa za pośrednictwem swojej spółki kupować jednostki wirtualnej waluty Bitcoin bezpośrednio od osób prywatnych i przedsiębiorstw lub na giełdzie wymiany międzynarodowej. Następnie zamierzał je przechowywać lub dalej odsprzedawać na giełdzie. Spółka miała się także zajmować pośrednictwem w obrocie jednostkami Bitcoina na zlecenie osób prywatnych lub przedsiębiorstw. W związku z powyższym przedmiotem sprawy stało się rozstrzygniecie czy art. 2 ust. 1 dyrektywy VAT pozwala uznać transakcje polegające na wymianie waluty wirtualnej na walutę tradycyjną i waluty tradycyjnej na walutę wirtualną, dokonywane za wynagrodzeniem uwzględnianym przez usługodawcę w obliczeniu kursu wymiany za odpłatne świadczenie usług.
A Jeżeli tak to czy usługi takie są zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 135 ust 1 dyrektywy 112. Rozstrzygając sprawę TSUE stwierdził, że przepisy dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że transakcje, takie jak w postępowaniu głównym, polegające na wymianie waluty tradycyjnej na jednostki wirtualnej waluty „bitcoin” i odwrotnie, dokonywane za zapłatą kwoty odpowiadającej marży wynikającej z różnicy pomiędzy ceną, po jakiej dany przedsiębiorca nabywa waluty, a ceną, po jakiej je sprzedaje klientom stanowią odpłatne świadczenie usług w rozumieniu tego przepisu. Jednocześnie Trybunał stwierdził, że świadczenie usług takich jak w postępowaniu głównym, które polegają na wymianie walut tradycyjnych na jednostki wirtualnej waluty „bitcoin” i odwrotnie, dokonywane za zapłatą kwoty odpowiadającej marży wynikającej z różnicy pomiędzy ceną, po jakiej dany przedsiębiorca nabywa waluty, a ceną, po jakiej je sprzedaje klientom, stanowi transakcje zwolnione z podatku od wartości dodanej w rozumieniu artykuł 135 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2006/112 a zatem transakcje dotyczące między innymi „walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy. Wyrok ten rozstrzygną spory dotyczące opodatkowania kryptowalut na gruncie prawa unijnego w zakresie podatku VAT.
Na gruncie polskiej ustawy o podatku od towarów i usług obrót kryptowlutą taką jak Bitcoin będzie podlegał zwolnieniu z opodatkowania. Potwierdzeniem takiego stanowiska jest odpowiedź Ministerstwa Finansów na interpelację poselską nr 6655 w sprawie Bitcoin, w której czytamy, że dla celów opodatkowania VAT Bitcoin jest traktowany jak środek płatniczy i podlega zwolnieniu od podatku na mocy art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2016 r. poz. 710 z późn.zm.). W zakresie obrotu Bitcoinem wypowiadał się także Wojewódzki Sąd Administracyjny, który wyroku z dnia 23 marca 2016 r. sygn. akt I SA/Łd 54/16 potwierdził, że transakcje takie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania.
Bitcoin a podatek od czynności cywilnoprawnych
Fakt zwolnienia sprzedaży kryptowalut z opodatkowania podatkiem VAT determinuje także zwolnienie nabywcy z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1150) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ww. ustawy – podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.
Natomiast stosownie do art. 2 pkt 4 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem:
• umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,
• umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.
W związku z powyższym skoro obrót Bitcoinem jest zwolniony z podatku VAT, nabywca będzie również korzystał ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Stanowisko takie potwierdzają także organy podatkowe. Przykładowo Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 30 listopada 2017 r. nr 0111-KDIB4.4014.393.2017.3.PM. Sprawa dotyczyła podatnika, który początkowo hobbistycznie w celach prywatnych nabywał jednostki kryptowalut ale zamierza uczynić z obrotu kryptowalutami zorganizowaną działalność oraz stałe źródło dochodu. Dyrektor KIS uznał za prawidłowe stanowisko podatnika zgodnie, z którym opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie będzie podlegało nabycie czy otrzymanie jednostek Bitcoin i innych kryptowalut w szczególności nabycie lub zamiana przez Wnioskodawcę jednych kryptowalut na inne.
Dochody ze sprzedaży Bitcoin a podatek PIT
Kwestie związane z opodatkowaniem podatkiem dochodowym obrotu kryptowalutą nie są tak jasne jak w przypadku podatku VAT czy PCC. Sprzedaż Bitcoinów można rozliczyć zarówno poza działalnością gospodarczą jak również w jej ramach. W związku z tym przychód ze zbycia kryptowaluty może być zakwalifikowany do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 7 w związku z art. 18 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych lub przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej o którym mowa w art. 10 ust 3. W związku z powyższym osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej powinna zastosować do rozliczenia z fiskusem zasady ogólne opodatkowania a więc skalę podatkową w wysokości 18 lub 32% i złożyć deklarację PIT 37.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą wybrać zarówno opodatkowanie wg skali podatkowej lub podatek liniowy wg stawki 19%. W tym przypadku rozliczenia z fiskusem dokonuje się w deklaracjach podatkowych PIT-36 lub PIT-36L.
Do niedawna organy podatkowe pozwalały także na opodatkowanie sprzedaży Bitcoina w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych w wysokości 3%. Przykładowo interpretacja Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 21 lipca 2016 r. nr IPPB1/4511-531/16-6/EC gdzie organ zgodził się z podatnikiem w zakresie zakwalifikowania działalności podatnika polegającej na obrocie wirtualnymi jednostkami kryptowaluty Bitcoin, w szczególności skup oraz sprzedaż BTC na rzecz osób trzecich do działalności usługowej w zakresie handlu i możliwości opodatkowania jej ryczałtem do przychodów ewidencjonowanych.
Warto jednak zwrócić jednak uwagę że z dniem 1 grudnia 2016 r. emisja waluty elektronicznej i handel nią (kupno, sprzedaż), za pośrednictwem Internetu została sklasyfikowana w PKWiU pod pozycją 64.19.30.0 „Pozostałe pośrednictwo pieniężne, gdzie indziej niesklasyfikowane”. W związku z tym w obecnej chwili zastosowanie tego sposobu opodatkowanie nie będzie już w praktyce możliwe bowiem usługi finansowe zgodnie z pozycją 26 załącznika nr 2 do ustawy z dnia 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne są wyłączone z opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Co do zasady opodatkowaniu podlega dochód, czyli różnica pomiędzy przychodami a kosztami ich uzyskania. Organy podatkowe często jednak odmawiają podatnikom możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na zakup kryptowalut ze względu na niedostateczne udokumentowanie ich poniesienia. Przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 29 lipca 2015 r. nr IBPB-1-1/4511-107/15/AB stwierdził, że kosztem uzyskania przychodów będą kwoty poniesione na zakup kryptowalut (spełniające wskazane powyżej warunki – są właściwie udokumentowane), a nie wpłaty na konto założone przez giełdę. Tak określone przychody, uzyskane jak wskazano we wniosku w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, pomniejszone o koszty uzyskania przychodów będą składać się na dochód podatkowy uzyskany z tej działalności, opodatkowany na zasadach przewidzianych dla tego źródła przychodów. Jednocześnie jednak wszystkie transakcje zakupu i sprzedaży kryptowalut Wnioskodawca winien udokumentować dowodami księgowymi spełniającymi wymogi przepisów ww. rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Z uwagi na powyższe, dowód, który potwierdza tylko wpłatę pieniędzy z własnego konta bankowego na tzw. portfel (konto na giełdzie) i wypłatę z portfela na konto bankowe, nie odpowiada wymaganiom określonym w cytowanym wyżej rozporządzeniu i nie może stanowić dowodu księgowego, będącego podstawą zapisu w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.
Natomiast Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 11 września 2015 r. sygn.. akt III SA/Wa 3374/14 stwierdził że jeżeli w istocie, z uwagi na to, że specyfika transakcji dokonywanych za pośrednictwem ww. „wymiany giełdowej” uniemożliwia pozyskanie dokumentów określających dane stron (transakcje anonimowe), a posiadane przez Skarżącego dokumenty (wydruk potwierdzenia przelewu z konta Skarżącego na konto giełdy) jednoznacznie będą potwierdzać zakup bitcoinów (ich ilość, cenę zakupu itp.), dokumenty te będą mogły stanowić podstawę do zaliczenia wydatków na nabycie bitcoinów do kosztów uzyskania przychodów.
W związku z tym, że organy podatkowe prezentują bardziej restrykcyjne stanowisko niż sądy administracyjne podatnicy, który nie chcą narazić się na spory z fiskusem powinni poświęcić szczególną uwagę na gromadzenie wszelkich dokumentów, które mogą stanowić dowód poniesienia wydatków na zakupu Bitcoinów.
Podsumowując należy stwierdzić, że obrót Bitcoinem oraz innymi krypto walutami może rodzić po stronie podatników pewne ryzyko podatkowe. O ile nie ma raczej wątpliwości co do zwolnienia z opodatkowania sprzedaży walut wirtualnych z podatku VAT oraz podatku od czynności cywilnoprawnych o tyle raczej nie do uniknięcia jest podzielenie się z fiskusem przychodami na gruncie podatku dochodowego. Warto zatem zadbać o właściwe udokumentowanie kosztów uzyskania przychodów w obrocie kryptowalutami, w przeciwnym razie podstawą opodatkowania będzie cały przychód osiągnięty ze sprzedaży.
Marcin Kołkowicz
Doradca Podatkowy
Kancelaria Podatkowa ADN
Rok 2018 przynosi szereg zmian w podatkach!
Sprawdź »