Jak co roku, również z początkiem 2016 roku weszło w życie wiele zmian podatkowych.

Istotnej zmianie uległy przepisy ustawy o podatku od towarów i usług. Dodano do niej przepisy dotyczące obliczania kwoty podatku naliczonego w odniesieniu do zakupów wykorzystywanych tylko częściowo do celów działalności gospodarczej (tzw. prewspółczynnik lub preproporcja). Zmiany  w istotny sposób modyfikują zasady odliczenia podatku VAT przez podatników wykonujących równocześnie działalność gospodarczą (opodatkowaną lub zwolnioną z VAT) oraz działalność niemającą charakteru gospodarczego. Zmiany nakładają na tych podatników obowiązek stosowania prewspółczynnika celem ustalenia kwoty VAT podlegającego odliczeniu. Zgodnie z dotychczas utrwaloną linią interpretacyjną czynności niepodlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów  i usług nie miały wpływu na zakres prawa do odliczenia podatku naliczonego. Takie stanowisko zajął m.in. NSA w uchwale 7 sędziów z 24 października 2011 r. (sygn. I FPS 9/10). Co istotne obowiązek stosowanie prewspółczynnika jest niezależny od obowiązku stosowania proporcji stosowanej dla celów odliczeń VAT. Oznacza to, że podatnicy mogą być zobowiązani do stosowania dwóch proporcji równocześnie.   

Zgodnie z nowymi regulacjami, zawartymi w przepisach art. 86 ust. 2a – 2h ustawy VAT, w przypadku nabycia towarów i usług wykorzystywanych zarówno do celów wykonywanej przez podatnika działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza. Z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, oraz celów, o których mowa w art. 8 ust. 5 – w przypadku, o którym mowa w tym przepisie, gdy przypisanie tych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe, kwotę podatku naliczonego, oblicza się zgodnie ze sposobem określenia zakresu wykorzystywania nabywanych towarów i usług do celów działalności gospodarczej, tzw. „sposób określenia proporcji”. Sposób określenia proporcji powinien najbardziej odpowiadać specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć.

Zatem obowiązek ustalenia kwoty podatku naliczonego w oparciu o prewspółczynnik będzie miał miejsce, jeżeli łącznie spełnione zostaną następujące warunki:
› podatnik dokonał nabycia towarów lub usług wykorzystywanych zarówno do celów działalności gospodarczej, jak również do celów innych niż działalność gospodarcza;
› nabycie towarów lub usług nie stanowi podlegającego opodatkowaniu VAT nabycia do celów osobistych;
› nie stanowi nabycia towarów lub usług wykorzystywanych do nieodpłatnego użycia pojazdów samochodowych do celów innych niż działalność gospodarcza, które zgodnie z art. 8 ust. 5 VAT nie podlega opodatkowaniu;
› przypisanie nabytych towarów i usług w całości do działalności gospodarczej podatnika nie jest możliwe.  

Sposób określenia proporcji najbardziej odpowiada specyfice wykonywanej przez podatnika działalności i dokonywanych przez niego nabyć, jeżeli:
› zapewnia dokonanie obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wyłącznie w odniesieniu do części kwoty podatku naliczonego proporcjonalnie przypadającej na wykonywane w ramach działalności gospodarczej czynności opodatkowane oraz
› obiektywnie odzwierciedla część wydatków przypadającą odpowiednio na działalność gospodarczą oraz na cele inne niż działalność gospodarcza, z wyjątkiem celów osobistych, do których ma zastosowanie art. 7 ust. 2 i art. 8 ust. 2, oraz celów, o których mowa w art. 8 ust. 5 – w przypadku, o którym mowa w tym przepisie, gdy przypisanie tych wydatków w całości do działalności gospodarczej nie jest możliwe.

Przy wyborze sposobu określenia proporcji można wykorzystać w szczególności następujące dane:
› średnioroczną liczbę osób wykonujących wyłącznie prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie osób wykonujących prace w ramach działalności gospodarczej i poza tą działalnością;
› średnioroczną liczbę godzin roboczych przeznaczonych na prace związane z działalnością gospodarczą w ogólnej średniorocznej liczbie godzin roboczych przeznaczonych na prace związane;
› z działalnością gospodarczą i poza tą działalnością;
› roczny obrót z działalności gospodarczej w rocznym obrocie podatnika z działalności gospodarczej powiększonym o otrzymane przychody z innej działalności, w tym wartość dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, otrzymanych na sfinansowanie wykonywanej przez tego podatnika działalności innej niż gospodarcza;
› średnioroczną powierzchnię wykorzystywaną do działalności gospodarczej w ogólnej średniorocznej powierzchni wykorzystywanej do działalności gospodarczej i poza tą działalnością.

Podatnik rozpoczynający w danym roku podatkowym wykonywanie działalności gospodarczej  i działalności innej niż działalność gospodarcza, w celu obliczenia kwoty podatku naliczonego w przypadku przyjmuje dane wyliczone szacunkowo, według prognozy uzgodnionej z naczelnikiem urzędu skarbowego w formie protokołu. Co istotne zasada ta obowiązuje również wtedy, gdy podatnik uzna, że w odniesieniu do wykonywanej przez niego działalności i dokonywanych przez niego nabyć dane za poprzedni rok podatkowy byłyby niereprezentatywne.

Proporcję określa się procentowo w stosunku rocznym. Proporcję tę zaokrągla się w górę do najbliższej liczby całkowitej.

Tomasz Strzałkowski
Doradca Podatkowy
Kancelaria Chałas i Wspólnicy
Wykładowca MDDP Akademii Biznesu

Już dziś przygotuj się na zmiany!
Zmiany w VAT 2016 »